Edición xestionada por Nova Escola Galega

Nº13 Xuño 2010
Contacto

O mexillón

Molusco lamelibranquio do xénero Mytilius, da familia dos mitílidos, de cor negra no exterior e azul iridiscente no interior. Forma colonias de gran densidade sobre as rochas da zona intermareal. Moi apreciado en gastronomía, o seu cultivo (miticultura) existe dende tempos moi antigos. Ao seu redor xira unha multitude de tarefas que fan que “A vida de batea” se converta nun mundo apaixonante.

 

O mexillón galego (Mytilus galloprovincialis) é un molusco bivalvo que vive en comunidades máis ou menos numerosas na zona de mareas ou por debaixo destas, pero sempre en sitios de pouca profundidade. Atopase suxeito as rochas e adirese por medio do seu pé; biso. Este sistema é aproveitado polos miticultores galegos para fixalo as cordas que penden das bateas.

O mexillón galego ten unha característica en forma de hacha, puntiaguda e grosa no seu extremo anterior, e moi longa e estreita na posterior. A súa cuncha está formada por dúas partes iguais de carbonato cálcico de cor negro azulado onde se ven as liñas que nos indican o seu crecemento.

No seu aspecto interno, o manto, ten polo xeral unha cor alaranxada moi diferente a outras zonas de producción. O mexillón de Galicia é unha gran fonte proteínica de excelente calidade, o que o converte nun alimento de especial interese saudable.

Na costa Atlántica atopánse as especies M. edulis e M. galloprovincialis, esta última é a máis común en Galicia. Existen tres tipos de mexillón:

  • Mexillón atlántico: Mytilus edulis. Molusco de ata 10 cm de lonxitude, de valvas iguais de cor entre parda e azulada, con bordo liso. É moi semellante ao mexillón rubio, e habita sobre substrato duro nas zonas de esteiro e do mesolitoral e do infralitoral, onde forma colonias. Cultivase en países como Francia e Países Baixos. En Galicia está presente pero en menor medida que o M. Galloprovincialis.
  • Mexillón rubio: M. Galloprovincialis. Molusco de ata 10 cm de lonxitude, formado por unha cuncha de dúas valvas iguais, de contorno triangular, de cor negra azulada e con estrías de crecemento concéntricas; no interior está o corpo, mol, envolto polo manto, de cor crema alaranxada. Cultivase en España (Galicia, Cantabria, Comunidade Valenciana) Francia e Países Baixos, e en menor medida en Reino Unido, Italia, Portugal, Noruega e Alemaña. No resto do mundo cultivase principalmente en países como Venezuela, Chile, India, Thailandia, México e Cuba.
  • Mexillón cebra: Dreissena polymorpha. Molusco lamelibranquio de auga doce e 4 cm de lonxitude e que non é comestible. Na Península Ibérica considerase unha especie invasora especialmente perigosa, procedente do Mar Caspio e Negro.
  • Mexillón de río: Madreperla de río. Molusco lamelibranquio uniónido que habita nas augas dalgúns ríos galegos non afectados pola contaminación e con correntes non moi fortes. Está presente en Galicia e Asturias.
                

 

  • O cultivo do mexillón de Galicia faise nunha batea, que é un viveiro flotante construído cun entrañado de madeira de eucalipto de xeito rectangular na que se atan as cordas do mexillón e que se mantén na superficie mediante flotadores.(foto batea)

  • Etapas do cultivo: obtención da semente, colocación da semente nas cordas, desdobre ou control do número de exemplares e finalmente engorde ou cósecha.

  • Extracción do mexillón


 

  • Este molusco alimentase por filtración, aproveitando o fitoplancton que se atopa na auga do mar. A súa capacidade de filtración é incrible chegando a filtrar ata 8 litros de auga á hora.

  • O sector mexilloeiro, cunhas 3.337 bateas, xera una 11.500 postos de traballo directo (dos cales 8.500 son fixos) e uns 7.000 indirectos e cun volume de facturación anual que oscila entre os 15000 e os 18000 millóns de pesetas

  • A producción media por batea e de 50 toneladas de mexillón.

  • Tratase dun molusco de sexos separados. O macho é capaz de producir unhas 800.000 larvas por cada femia.

  • A producción de mexillón baixo a denominación de orixe debe cumprir uns requisitos ecolóxicos como son; a non manipulación do medio, sen empregar medicamentos e ser comercializados sen conservantes en envases 100% reciclables.

 

  • A bateas:
Unha batea consta das seguintes partes:
· ENGRELLADO: é un entrañado de barrotes de madeira sobre os que colgan as cordas de cultivo.
· SISTEMA DE FLOTACIÓN:este sistema variou moito ao longo dos anos. Os primeiros flotadores eran cascos de barcos vellos ou cubos de madeira que foron substituídos por flotadores tubulares de poliéster ou de ferro cubertos de poliéster
· SISTEMA DE SUXECIÓN: a batea fondease a través dunha ou dúas cadeas unidas a bloques de formigón os que se denominan “mortos”
· O SISTEMA DE CULTIVO: está constituído por un máximo de 500 cordas dunha lonxitude no superior a 12 metros, anudadas ao engrillado. Para distribuír o peso a corda está atravesada cada 40 cm por uns paos ou listóns de plástico; os tarugos ou palillos.
  • A historia:
A historia deste cultivo iniciouse a mediados so século XVIII. O Rexedor de Santiago de Compostela, Don Xosé Cornide Saavedra doulle calidade a este producto. Nesta época non existía un cultivo en sentido estricto, o mexillón procedía de parques ou zonas determinadas, suxeitas a un réxime de concesión que posuían algunhas familias.
  • Receitas


  • A festa do mexillón
A exaltación do producto realizase en numerosos pobos galegos ao longo de todo o verán; A Illa de Arousa, Boiro, Vilanova de Arousa... neste tipo de festa gastronómica non só podemos degustar o producto do seu xeito mais sinxelo; ao vapor, senón tamén a través da cociña innovadora de grandes cociñeiros.

  • Mexillón de Galicia:
Denominación de orixe aprobada no ano 2000 pola Consellería de Pesca, marisqueo e Acuicultura. Agrupa aos productores de mexillón de Galicia das rías de Ares-Betanzos, Muros-Noia, Arousa, Pontevedra e Vigo.

QUEN SON OS AUTORES DESTE TRABALLO

As autoras son Mª Sandra Díos Suárez e Pilar Otero Cores.